Vak῾anüvîs tarihleri, tarihî verilerin müellifin yeteneğinin ve hayal dünyasının imkanlarıyla bir olay örgüsü dâhilinde kurgulandığı metinlerdir. Osmanlı nesir geleneği içerisinde kendisine has bir üsluba sahip olduğu bilinen estetik değeri yüksek olan bu eserler, tarih ilmine pek çok cihetten veri sağladığı gibi edebiyat ilmindeki kimi boşlukları aydınlatabilecek yahut tamamlayabilecek bilgi hazineleri de barındırmaktadır.

Vak῾anüvîs tarihleri üzerinde yaptığımız araştırmalar neticesinde bu tarihlerin, tarih, sosyoloji ve psikoloji disiplinleri açısından incelendikleri fakat içerdikleri edebî muhtevâya rağmen edebiyat sahasındaki araştırmacılar tarafından adeta göz ardı edilerek bu tarihler üzerinde orijinal ve kapsamlı çalışmaların yapılmadığı görülmüştür.

Bu tezi hazırlamaktaki amacımız, iki yüz yıl boyunca tarihi kayıt altına alarak devletin varlığını pekiştiren ve kurumsallaşan vak῾anüvîslik kurumunda, maharetleri kabul görmüş nâsirler tarafından hem hâmîlik ilişkisinin gözetildiği hem de yaşadıkları dönemde hâsıl olmuş kıstaslar altında kaleme alınan ve pek çok disipline veri sağlayan tarihî metinlerin edebîliğini ve bu metinlerdeki edebî muhtevânın hangi ölçüde ve nasıl yer aldığını ortaya koymaktır. Vak῾anüvîs tarihlerinin dil, anlatım ve üslup özellikleri ile bu tarihlerde yer alan edebî malzemenin tasnif edilerek incelenmesi ve elde edilen bulgulardan hareketle bu eserlerin edebî bir tür olarak görülüp görülemeyeceği hakkında birtakım değerlendirmeler yapılması, çalışmamızın ana hedefi olarak belirlenmiştir.