Sosyal hayatına ve düşünce dünyasına dair eksik ve hatalarını dile getiren ve ona göre hâl çareleri üreten toplumlar, diğerlerinden daha kalkınmış olanlardır. Kendisiyle yüzleşmeye hazır olmak ve yapılan eleştiriyi anlayarak ondan ders çıkarmak, özgüvenle bağlantılı bir keyfiyettir. Özgüvenin derecesi, kişinin ailedeki yetişme tarzı ve okullarda aldığı eğitimle orantılıdır. Dogmatik ve doktriner yanı ağır basan bir eğitim sistemi ve birey yetiştirme anlayışında, insani değerler; töre, inanç, ideoloji, vatan, bayrak, dava, parti, cemaat veya grup gibi kavramlara feda edilir. Biz böylesi bir ortamda yetiştik ve yetiştirildik… Ve nice badirelerden sonra bu ülkenin, ideolojik kalıplarını kırabilmiş, entelektüel aydınları önce kendisiyle, bilâhare sosyal çevresi ve toplumuyla yüzleşme basireti ve cesaretini gösterebilmiştir.