Anadolu’da oluşan Türk destanlar zincirinin ikinci halkası Dânişmend Gazi Destanı’dır.

Dânişmend Gazi Destanı, Anadolu destan zincirinde Battal Gazi Destanı ile Saltuk Gazi Destanı arasındadır. 8. yüzyılda Anadolu’daki Müslümanlaşma ve Türkleşme serüvenini anlatan Battal Gazi Destanı’ndan sonra, Dânişmend Gazi Destanı’nda da aynı mücadelenin 11-15. yüzyıllar arasındaki kısmı anlatılır. Bu dönem Anadolu’sunda yaşanan olaylar Dânişmend Gazi’nin efsanevî kişiliğiyle birleştirilir. Dânişmend Gazi Destanı tip, motif, konu ve şahıslar bakımından Battal Gazi Destanı’ndan etkilenmiştir: Hatta bu destanın devamı mahiyetindedir. Battal Gazi’nin Malatya’da başlattığı mücadeleyi Dânişmend Gazi âdeta Niksar’da sürdürür. Daha sonra Türkleşme ve İslamlaşma süreci ilerledikçe Saltuk Gazi de Sinop’ta bu mücadelenin yeni bir halkasını ortaya koyacaktır. Dânişmend Gazi Destanı’nda Selçuklu Türkleri ile diğer Türk boylarının -Niksar merkezli- Anadolu’ya yerleşme serüvenlerinden bahsedilir. Destanda Türk boylarının Anadolu’yu yurt tutma çabalarının kahramanlık hikâyeleri son derece akıcı bir üslûpla anlatılır. Ayrıca bu destanda Orta Anadolu ve Kuzey Anadolu’nun coğrafî durumuyla ilgili fazlaca bilgi bulunmaktadır. Olayların yaşandığı mekânlar Dede Korkut Hikâyeleri’nin mekânlarıyla birleşir. Prof. Dr. Necati Demir’in el yazması nüshalardan Türkiye Türkçesine aktardığı Dânişmend Gazi Destanı, 11-15. yüzyıllar arası Türklerin tarih, kültür ve coğrafyasıyla ilgili zengin bir birikim oluşturduğu için son derece önemlidir.