23 Eylül 2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlayan bireysel baş­vuru sistemi, gerek Anayasa Mahkemesinin işlevinde gerekse genel an­lamda Türk hukukunda çok önemli değişiklikler getirmiştir.

Bireysel başvurunun toplumsal hayatımıza ve hukuk sistemimize yö­nelik olarak biri pratik, diğerleri dönüştürücü olmak üzere üç önemli et­kisinden bahsedilebilir. Bireysel başvurunun pratik etkisi ülkemiz aley­hine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuruların sayısında önemli bir azalmaya neden olmasıdır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi­ne Türkiye aleyhine yapılan ve yargısal bir organa sevk edilen yıllık baş­vuru sayısı 2012 yılından bu yana önemli ölçüde düşmüştür.

Bireysel başvurunun dönüştürücü ilk etkisi, Anayasa Mahkemesinde paradigma değişiminin itici gücü ve temel aracı olmasıdır. Doğası gere­ği "hak eksenli" yaklaşımı zorunlu kılan bireysel başvuru, Mahkemenin norm denetimini de etkileyerek bu alanda da hak ve özgürlüklere öncelik veren bir yaklaşımın benimsenmesini sağlamıştır.

Bireysel başvurunun bir diğer dönüştürücü etkisi ise bireylerin baş­vuru yollarını tükettikten sonra anayasa yargısına doğrudan erişiminin sağlanmış olmasıdır. Bunun bir sonucu olarak Anayasa Mahkemesi top­lumsallaşmaya başlamış, başka bir ifadeyle topluma ve insanların günlük hayatına temas eden bir kurum hâline gelmiştir.

Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuru alanında verdiği kararlarla ana­yasal hak ve hürriyetlerin koruma alanını ve devlete yüklenen negatif ve pozitif yükümlülüklerin kapsamını belirlemektedir. Belirtmek gerekir ki, henüz beş yılı bile tamamlamamış olan bireysel başvuru sürekli gelişme halindedir. Bu alanda hatırı sayılır ölçüde içtihat birikimi ortaya çıkmakla birlikte, içtihadın her geçen gün geliştiği ve zenginleştiği de ifade edilme­lidir.

2012-2013, 2014 ve 2015 yılları için hazırlanmış kitapların devamı nite­liğinde olan elinizdeki bu eserde, içtihadın gelişimi açısından önem taşı­yan ve kamuoyunun ilgisini çeken 2016 yılında verilmiş bir kısım bireysel başvuru kararlan yer almaktadır.

Kitabın ilgililer açısından faydalı olmasını dilerim.

Nisan 2017

Zühtü ARSLAN Anayasa Mahkemesi Başkanı