Kitâbu’l-Ezkiyâ (Zekiler Kitabı) zeki insanların zeka pırıltılarıyla dolu hikâyelerini anlatarak zekâyı ve derin anlayışı yücelten bir eserdir. Peygamberler başta olmak üzere insanlığın hemen her seviyesinden zekâ örnekleri verilen bu eserin amacını İbnü’l-Cevzî şöyle özetliyor: "Bu kitapla üç şeyi yapmak istedim: 1-Kıssalarını anlatmak suretiyle bu nitelikteki insanları tanıtıp kıymetlerini takdir etmek, 2-Onların seviyesine çıkma kabiliyeti olan insanların ufkunu açmak, 3-Zekâsına erişemeyeceğini insanların kıssalarını anlatarak, kendini beğenmiş kimseleri eğitip yola getirmek."