Türkiye’nin rotası gerek içeride gerekse dışarıda başka bir istikamete çevrilmeye çalışılmakta, ideolojik bir hedefe yöneltilmek istenmektedir. Dış politikalarda da tercihler, içeride olduğu gibi ideolojik etnikçi ve mezhepçi yaklaşımla tespit edilmektedir.

Fakat bu tercih Türkiye’yi dünyada, Müslüman devletler de dâhil yalnızlaştırmış; Türkiye içinde de keskin ayrılıklara sebep olmuştur.

Türk milletinin, 17’nci yüzyılın sonunda başlayan ve 13 Eylül 1921’de Sakarya Irmağı kenarında durdurulmuş olan geri çekilmesi tekrar başlamış durumdadır. 21’inci yüzyılda nüksettirilen hastalık ya daha da ağırlaşacak veya iyileşme yoluna girecektir.

Bu çekilmenin sebebi olan menzil yolculuğu, bu kitabın her yazısında anlatılmaya çalışılmıştır. Bu yolculukta en önemli çalışma Türk kimliği üzerinedir. Kimlik üzerindeki bu ağır baskı, algılama çerçevesinde de olsa, Türk milletinin rotasında sapmalara yol açmış ancak daha nihaî sonuca ulaşmamıştır. Bana göre ulaşması da mümkün değildir. Türk milleti, kimliğine sahip çıkacaktır.