"1919 yılı Mayısının 19`uncu günü Samsun`a çıktım. Genel durum ve görünüş: Osmanlı Devleti`nin içinde bulunduğu topluluk, Genel Savaşta yenilmiş, Osmanlı ordusu her yanda zedelenmiş, koşulları ağır bir ateşkes anlaşması imzalanmış, Büyük Savaşın uzun yılları boyunca millet, yorgun ve yoksul bir durumda. Milleti ve ülkeyi Genel Savaşa sürükleyenler, kendi hayatlarının kaygısına düşerek yurttan kaçmışlar.

Padişah ve Halife olan Vahdettin, soysuzlaşmış, kendini ve yalnız tahtını koruyabileceğini umduğu alçakça önlemler araştırmakta. Damat Ferit Paşa`nın başkanlığındaki hukûmet, güçsüz, onursuz, korkak, yalnız Padişahın isteklerine uymuş, onunla birlikte kendilerini koruyabilecek herhangi bir duruma boyun eğmiş".

Nutuk`un başlangıcında yer alan bu ifadeler, Mustafa Kemal Atatürk`ün Mütareke Devrinde Anadolu`yu sosyal ve siyasi anlamda tasvir eden ifadelerdir. Gerçekten de bu dönemde Türk milletinin vatan tuttuğu coğrafya, emperyalist devletlerin ilgi ve ihtiras sahasını teşkil ediyordu.
-E. Semih Yalçın-