Bugün, yani 21. yüzyılda Spinoza nasıl okunacaktır? Değişmekte olan bir dünyanın politikasında, avam bir söylemin yol aldığı ortamda, dengelerin sağlamlıklarını kaybettikleri bir dönemde "Spinoza bize ne verebilecektir?" sorusu bana kalırsa hâlâ önemini korumaktadır. Spinoza dışlanmıştı, afaroz edilmişti, kendi Yahudi cemaatinden kovulmuştu; üstünden çıkarmadığı paltosundaki bıçak deliği onun kendisine yapılanı ve bazı insanların onu sevmediğini hatırlatıyordu ve adeta yaşadığı hayatın içinde sürgün edilmişti; yine de Spinoza neşesini kaybetmek istemiyordu. Ruhu sağlamdı ve doğaya dönük bir şekilde yaşamayı başarmaktaydı. Kendinden sonra gelen büyük yazarları ve düşünürleri bu kadar etkileyen Spinoza`dan Goethe, Schleiermacher, Jacobi gibi isimler bir "Aziz" bile çıkarmışlardır:

"Aziz Benedictus" veya hatta "Aziz Baruch."

Ali Akay