PROPAGANDA

Halkla İlişkiler Disiplininin Kurucusu ve Modern Amerikan Propaganda Aygıtının Fikir Babası

Siyasi düşünce ve halkla ilişkiler tarihinde çığır açtığı kadar tartışmalı bir şahsiyet de olan Edward Bernays, “rıza mühendisliği” olarak adlandırdığı kamuoyunu şekillendirme ve yönlendirme bilimsel tekniğine öncülük etmişti. Birinci Dünya Savaşı sırasında, savaşı Amerikan halkına “Demokrasi için Dünyayı Güvenli Hâle Getirmek” şeklinde paketleyip satmak amacıyla seferber edilen güçlü propaganda aygıtı ABD Kamu Enformasyon Komitesi’nin ayrılmaz bir parçasıydı. 

Halkın demokratik ve kurumsal bağlamda yönlendirilmesinin aracı olarak propagandanın içten bir savunucusu olan Bernays, ABD Kamu Enformasyon Komitesi’nde öğrendiği teknikleri, Walter Lipmann’ın ve dayısı Sigmund Freud’un fikirleriyle birleştirerek uygulamıştı. 1928 yılında bomba etkisi yaratan Propaganda kitabıyla Bernays, hükûmet, siyaset, sanat, bilim ve eğitim dâhil olmak üzere pek çok alanda kolektif aklı disiplin altına almak amacıyla propagandayı kullanmaya dönük son derece öngörülü bir vizyon ortaya koyuyor. Bugün bu kitabı okumak, kitlelerin örgütlü manipülasyonu konusunda çağdaş hükûmetlerin ve ticari kurumların geldiği korkunç durumu anlamaktır.

“Bernays’ın bu özgün ve pratik el kitabı, çağdaş endüstriyel kapitalist demokrasilerin en güçlü ve etkili kurumlarından bazılarına dair çok fazla fikir veriyor.”
Noam Chomsky

“Kitlelerin örgütlü alışkanlıklarının ve görüşlerinin bilinçli ve akıllıca manipülasyonu, demokratik toplumda önemli bir unsurdur. Toplumun bu görünmeyen mekanizmasını kendi çıkarları için kullananlar, ülkemizin gerçek egemen gücü olan görünmez hükûmeti oluştururlar.”
Edward Bernays

“Bu kitap, hükûmetin ve ticaret dünyasının kitleleri yönlendirmek için propagandayı nasıl kullandığını araştıran ilk kitaptı. İlk halkla ilişkiler gurusu Bernays, Birinci Dünya Savaşı’nı iyi bir fikir gibi göstermek için bir reklam kampanyası tasarlamakla görevli ABD Kamu Enformasyon Komitesi’nden sorumluydu. İşler yolunda gitmişti. İşte Propaganda kitabında Bernays, bu hikâyeyi tüm yönleriyle ortaya koyuyor…”
Library Journal

EDWARD BERNAYS, (22 Kasım 1891-9 Mart 1995), halkla ilişkiler ve propaganda alanında öncü kabul edilen ve ölüm ilanında “halkla ilişkilerin babası” olarak anılan Amerikalı bir teorisyendi. Psikanalizin kurucusu Sigmund Freud’un yeğeni olan Bernays, Life dergisi tarafından 20. yüzyılın en etkili 100 Amerikalısından biri seçildi. Larry Tye’ın The Father of Spin (1999) adlı uzun metrajlı biyografisinin ve daha sonra Adam Curtis’in BBC için hazırladığı The Century of the Self adlı 2022 yapımı ödüllü belgeselinin konusuydu.