Tarihin engin derinliklerinde kalsa da önce Oğuz Elleri`nden, sonra Avşar Ellerinden, acılarla savrularak yollara düşen Türkmenler; Erzurum — Kars Yaylası`nı, Anteplerin Ovası`nı ağlaya güle geçerken bir kez daha savrulmuşlar, kollara ayrılmışlar...

Yanında yiğitleriyle en önde giden Deli Bey, Demirkır` durmadan mahmuzlarken; "Burası mı şurası mı? Şurası mı burası mı?.. "derken öyle bir yere gelmişler ki; Efeler Dağı`nin aynasına dikilince Mavi Ege`den ses gelmiş:

"Sevildiğinizi bilin! Oralarda bir yerlerde kalın! Ben size buradan el sallarım!.." Hemen oraya yerleşmeye karar vermişler; Delibeyler`i (Deller) kurmuşlar da gelge-lelim; yokluklar- kıtlıklar, düşmanlıklar- dostluklar, Oba`nın yakasını salıvermeyince dağılmışlar. Içlerinden Amerika`ya göç edip gidenleri bile olmuş. Gurbette sevgililer, askerde nöbetteler, şehirlerde işçiler hep buradan gitmişler. Belli etmek istemez de Delibeyler, şapkasının altından sessizce gülümseyen bilgeler gibi, Efeler Bayırı`nın göğsünde, kavrulmuş çehresinde kuşkulu bakışlar ve acı gülümseyişlerle gözleri ufukta, kulağı seste, onları bekler; yolları gözler.