Osmanlı Devleti``nin kurulduğu asırda Hazineye giren varidat hemen hemen cizyei şeriye, mücavir olan gayrimüslim beylerden alınan maktu vergilerle sevaim ağnam, havası hümayun aşar ve gümrükler hasılatı ve humsü ganaimden pençek ibaretti. Bunlardan humsü ganaim en ehemmiyetlisini teşkil etmekte idi. Bir de mahkemelerde Hükkamın tereke ve hüccet ve sair muamelelerden kendi ücretleri mukabili olarak aldıkları harçlar vardı. İlk irat Bursa``nın fethinde Tekfurdan alınan otuz bin düka altındır.