Nâbi de bu yolda pehlivandır
Hayriyyesi fazlına nişandır
İlm ü edeb öğretir zamana
Ta’lim-i kemal eder cihana 
Ziya Paşa

Ziya Paşa’nın bu övgülerine mazhar olan Nabi, sayısız yıldızlarla dolu şiir semamızın en parlak temsilcilerinden. Fuzuli nasıl çöl yanığı hasretlerin ve Baki nasıl Kanuni devri ihtişamının sesi olmuşsa, Klasik şiirimizin “düşünen adam”ı Nabi de eserlerinde ortaya koyduğu ölçülü tenkit ve teklifleriyle çağının tanığı; dikkatleri daha çok siyasi hadiselerle sınırlı olan tarihçilerin esirgediği toplumun o iç fotoğrafını veren ve Devlet-i aliyye’nin yaklaşan sonbaharının hüzünlü gölgelerinin ustalıkla yansıtan parlak bir ayna. Şair, çağa tanıklık eden eserleri ve bilhassa Hayriyye’si ile bu gün hala tarihçilerden sosyologlara kadar farklı kesimlerin ilgisini çekmeye devam ediyor.
Şairi sosyal çevresi içinde ele alan bu inceleme de bu çağ tanıklığına yeni bir ayna tutma denemesi.