Servet-i Fünun Edebiyatının en büyük nesir ustası olarak kabul edilen Halid Ziya Uşaklıgil’in 1897 yılında yayımlanan Mai ve Siyah romanı, edebiyat camiasının önde gelen isimlerinden *bir neslin beyannamesi* unvanını almıştır. *Hakikatte Mai ve Siyah, Edebiyat-ı Cedide’nin teklifleri kadar protestolarıyla da devrini veren beyannamedir. Bu kitap için Türkiye’de nesli namına konuşan ilk eserdir denebilir.*

- Ahmet Hamdi Tanpınar

Uşaklıgil, romanın olay örgüsünde yer alan derin aşk ve hüzün çerçevesinde aslında Servet-i Fünun (Edebiyat-ı Cedide) kuşağının dünyaya bakışına, dönemin basın hayatında hak ettiği değeri bulamayan kalemlere dikkat çekmek ister.

Ünlü bir şair olma hayali, lise yıllarında babasının vefatıyla bir kere sarsılır. Ve ondan sonrası için bitmek bilmez zorluklar, acılar ve hayal kırıklıkları Ahmet Cemil’in peşini bırakmaz…

*Ah! Zavallı hırpalanmış, ezilmiş hayat!.. Mai bir gece ile siyah bir gece arasında geçen şu nasipsiz, bahtsız ömür!.. Bir elmas yağmuru altında gelişerek şimdi bir siyah inci yağmurunun altında gömülen o arzu çiçekleri!..*

*…ne vakitten beri zihnimi tırmalayan, artık mutlaka doğurmak ihtiyacıyla beni rahat bırakmayan eserimi yazmak istedim: Mai ve Siyah...*

- Halid Ziya Uşaklıgil