Türk romanını hemen hemen tek mevzusu olan “Batılılaşma” probleminden biraz uzaklaştırarak Türk toplumunun iç meselelerine yönlendiren köşe taşı romanlardan biridir Kuyucaklı Yusuf. Taşrada devlet yetkilileri ile yerel güçler arasında yerleşmiş iktidar ilişkileri, insanların ruhuna nüfuz etmiş toplumsal sınıflar ve neredeyse sonsuzca bir zamandır akıp giden bu yeknesak hayata “yabancılaşmış” ana karakter Yusuf’un hikâyesi.
Ailesini trajik bir şekilde kaybeden Yusuf’un kendisini evlat edinen Kaymakam Selahattin Bey’in kızı Muazzez’e kol kanat gererken birbirlerine karşı besleyip büyüttükleri temiz aşklarını kirletmek için sırada bekleyen aç kurtlar: Üvey anne Şahinde Hanım, Hilmi Bey ve oğlu Şakir Bey ile onların yardakçıları olarak halktan ve yöneticilerden irili ufaklı isimler.
Henüz genç bir delikanlı iken “yabancı”sı olduğu bu dünyaya ehemmiyet vermeyen Yusuf’un aile sorumluluğunu üstlenince yaşadığı bocalama, toplumun parçası olma çabasında uğradığı başarısızlık, kendisini aşan bir düzene karşı mücadelesindeki kimlik arayışı oldukça gerçekçi -ve epey de can yakıcı- bir surette resmedilmiş.