“Afganistan’ın stratejik bir ateş hattı olmakla nasıl başa çıktığını anlatan heyecan verici bir rehber…”
Kirkus Reviews
Modern Afganistan tarihini; korku, tragedya ve kahramanlık anlatılarını aynı anda bünyesinde barındıran bir epik dram olarak okuyabiliriz. Küresel güçler, son iki yüzyıl boyunca her kırk yılda bir Afganistan’ın kontrolünü ele geçirmeye çalışsa da ağır darbe almış ve bölgeden eli boş ayrılmıştı. Kuralsız Oyunlar, bu epik dramı bir yabancının bakışıyla değil, içeriden bir gözle aktarıyor. Ensarî’ye göre asıl hikâye Afganistan’ın işgal edilmesi değil; bilakis tüm bu işgaller, hikâyeyi kesintiye uğratan müdahalelerdir. Zira Afganlar (her ne kadar kesintiye uğrasa da!) tüm bunların dışında kendi hikâyelerini yazıyor.
Afganistan doğumlu Ensarî, Batı kaynaklarıyla yetinmeyip Afgan tarihinin derinliklerine dalarak kaleme aldığı Kuralsız Oyunlar’da, bölgenin gerçeklerini hatırlatıyor: “Köy cumhuriyetleri evreni” dediği eski Afganistan’dan yola çıkan yazar, kabilelerin, hiziplerin ve orduların çalkantılarla dolu güç çatışmasının ortasından geçerek Afganistan’ın bugün içinde bulunduğu dramı aktarıyor. Her dram gibi Afganistan’ın dramı da kendi tarihinin derinliklerinden geliyor. Kuralsız Oyunlar, Afganistan’ın kurucusu büyük savaşçı ve şair Ahmed Şah Dürrânî, “Ben bir tahta kaşık gibiyim, beni sağa sola atsanız da kırılmam.” dediği söylenen uyanık Kral Dost Muhammed Han ve Ay’a bakmanın ona fayda getirmeyeceğini, teleskobun ancak mermi atar hâle getirilirse ilgisini çekeceğini söyleyen Demir Emir Abdurrahman gibi Afgan tarihinin temel taşlarını ve küresel güçler karşısındaki tutumlarını gözler önüne seriyor…
Oldukça açık bir şekilde kaleme alınan ve abartıya yer vermeyen bir anlatı olarak Kuralsız Oyunlar, uzun yıllardır uluslararası tartışmaların odağında olan fakat yabancıların gözünden hiçbir zaman tam olarak anlaşılamayan bu ülkeye ışık tutuyor.
“Kuralsız Oyunlar’da Tamim Ensarî; Afganistan’ın tarihini, en ilgi çekici detaylarıyla kolay okunur bir şekilde aktarıyor. Akıcı üslubu, bilgilendirici açıklamaları ve Afgan perspektifiyle Ensarî, bize İndus ve Ceyhun nehirleri arasında meydana gelen ve son birkaç yüzyılı şekillendiren savaşların, yabancı müdahalelerinin ve saray entrikalarının iç yüzünü gösteriyor. Bu muhteşem eser, bugün yaşanan karmaşayı ve Afganistan’a neden kısa bir süre içinde barış gelemeyeceğini anlamak isteyen herkes tarafından okunmalı.”
Rajiv Chandrasekaran
“Kuralsız Oyunlar… Afgan tarihinin geçtiğimiz iki yüzyılına ışık tutuyor. Engebeli bozkırların ve zorlu çöllerin kavgacı halkının üstlendiği tarihsel mücadeleyi anlatıyor. Bu ufuk açıcı kitabında Ensarî, modern işgalcilerin hazin başarısızlıklarının, müdahale ettikleri ulusun var olan iç çatışmalarını anlayamamalarından kaynaklandığının altını çiziyor.”
Middle East Journal
“Ensarî, modern Afganistan tarihini usta bir hikâyeci edasıyla anlatmış. Afgan kültürünün bilinmeyenlerini öyle bir titizlikle ele almış ki, her detayda Afganistan’ın farklı bir yönünü bulacaksınız. Şimdiye kadar Batı’dan dinlediğimiz Afganistan’ı
bir Afgan’dan dinlemenin zamanı gelmişti.”
Booklist
“Kuralsız Oyunlar, tarihi boyunca dış müdahaleye maruz kalmış bir ülkenin mücadelesini sunuyor bizlere. Düşündüğünüz gibi değil, Ensarî kronolojizmin tuzağına düşüp olayları tarihsel olarak sıralamıyor, derin bir kültürel analiz yapıyor…”
Publishers Weekly
“Bu kitap, Afganistan’ın bugününü anlamak için dününe bakmak gerektiğini düşünenler için yazılmamış. Bu klişeyi yıkmak isteyen Ensarî net bir tavır koymuş: Afganistan’ı anlamak için Afganları anlamak lazım.”
San Jose Mercury News
“Afganistan’ın yüzlerce yıllık karmakarışık tarihine ve ülkenin bugün içinde bulunduğu askerî çıkmazlara ışık tutan hareketli, kolay okunur bir inceleme… Kâbilli yazar Ensarî, kurallı ve dışarıya kapalı bir ataerkil hiyerarşiye sahip, kendine has Afgan köyüne dair değerli bilgiler veriyor… Afganistan’ın stratejik bir ateş hattı olmakla nasıl başa çıktığını anlatan heyecan verici bir rehber.”
Kirkus Reviews
“Afgan-Amerikalı yazar Tamim Ensarî, Batılı okura, çetrefil ve çoğu zaman şaşırtıcı ana yurdunun ayrıntılı bir manzarasını en iyi şekilde sunacak kişi. Afganistan’daki NATO güçlerinin çekilmesi yaklaşırken geçmişin yanlışlarına düşmek istemiyorsak ülkeyi ve tarihini yakından tanımak geç de olsa büyük önem taşıyor.”
Geographical Magazine
“Ensarî’nin sesi gerçek bir Afgan sesi… Afganistan’daki yabancı müdahalesinin gelgitlerinin buyurucu hikâyesini değil, akıllı bir Afgan gözlemcinin tüm bu olup bitenlere dışarıdan nasıl baktığını görüyoruz.”
New Statesman
“Kuralsız Oyunlar, Afganistan’daki ulus kurma çabaları sürecinde karşılaşılan uzun süreli sorunları ve iç zorlukları anlatıyor ve büyük güçlerin politikasının (ve işgalinin) son yirmi yıldır bu süreci nasıl geciktirdiğini gösteriyor.”
Christian Science Monitor
“Ensarî bir akademisyenin bilgisiyle doğal bir öykü anlatıcısının becerisini birleştirme yeteneğine sahip. Afganistan doğumlu yazar, 1964’te daha 16 yaşındayken ülkesinden ayrılmasına rağmen, belli ki yaşamı boyunca birçok hikâye biriktirmiş ve bu hikâyeleri ustaca elden geçirmiş. Önemli olayları anlatırken, okurun genelde başkentlerinde olanlarla ilgili hiçbir fikirleri olmayan yoksul köylülerin hayatının nasıl olduğunu anlamasını sağlayacak küçük ayrıntılara ne zaman geçeceğini çok iyi biliyor. Heyecan verici bir şekilde odağını Afganların üzerinde tutarken yabancılar kısa süreli olarak ortaya çıkıyor, genelde çok az şey sunuyor ve az şey anlıyor… Yazar, Afgan liderlerin kişiliklerini ve onları iktidara getiren çatışmayı, kibri ya da yabancı müdahalesini
harika bir şekilde betimliyor.”
Irish Times
