"İnsanoğlunun, edep ve fazilet elde edip, üstün bir ahlaka sahip olması pek çok tecrübelere muhtaçtır. İnsan ömrü, o manaların idrak esilmesine yetmediğinden ve yoğun dünya meşgalesi kemal mertebelerini kazanmaya engel olup onun önüne set çektiğinden hikmet ehli insanlar, mecburen peygamberlerin yaşantılarını, padişahların haberlerini, takva ehli insanları hikayeleri, salih kimselerin alışkanlıklarını bilge insanların ahlaklarını ve cömert kişilerin davranışlarını kitaplara geçirip yazdılar kıssaları tarihi kişilikleri ve rehber kişileri belgelere ve sayfalara kaydettiler. Ta ki feraset sahipleri, geçmişte yaşananları ibret alıp davranışlarını ona göre düzenlesinler ve herkes kabiliyetine göre geçmiş olaylardan istifade edin."

Mehmed Lebib Efedi, Cevahir-i Mültekata`yı kaleme alma sebebini bu düşüncelerler dile getirmekte, Arapça, Farsça ve Türkçe eserlerden derlenip bir araya getirilen eser, İslam Milletinin kültür ve medeniyet dokusunu inşa etmiş alimler, mutasavıflar, şairler, devlet adamları ve ardında eşsiz hikayeler bırakmış şahsiyetlerle zengin bir hikmet evreni sunmakta.

Her mesekten ve her mevkiden çeşit çeşit yüzlerce insan portreleri ve anlatılan birbirinden enteresan olaylar ve bu olaylar karşısında insan zekasının prtaya koyduğu ışıltılar, hayat toprağını bereketlendiren demler, insanı mevsimden mevsime sokan haller, yaratışın gökkuşağını andıran bütün renkleri adeta kelimelerden oluşan tablolar halinde, insanlığın zengin tecrübelerini bugüne taşıyor.