Trans Çalışmaları

Yaptığımız şey kimliklerimizin gerçekliğini açıkça göstermektir, biz translar dünyaları beraberimizde getirebiliriz. Sırtlandığımız yük, ihtiyacımız ve ödülümüz budur, bu bizim süper gücümüzdür. Arzu ile hakikatin ayrı düştüğü yarık boyu filizlenen transgerçeklikler, olandan olacak olana akan yeni gerçeklikler şimdi meydana çıkıyor.

Bir şeyler çoktan dönüştü; yer yerinden oynadı, iklim değişti. Ufalanarak durdukları yeri yeniden belirleyen kıtaları ya da toprak, hava, ateş ve suyun gezegenin ısınan yüzeyi boyunca oluşturduğu yeni desenleri görebildiğimiz gibi, bunun izlerini etrafımızda açıkça görürüz. Kimliğimizin sırlarını kulağımıza fısıldayan ve bizi bizim gibilerin yanına iliştiren uçsuz bucaksız bir gayrışahsi sosyal aygıt—toplumsal cinsiyet başlı başına değişti, değişiyor ve bizi değiştiriyor. Hepimizi. Bizler de onu değiştiriyoruz. Bireyliğin alışılmadık biçimlerinin bugünlerde kültürel kazanı en tepesine dek kaynatıyor olması ve yeni azınlıkların tanınma için seslerini yükseltmeleri yaşamın içinde daha derinlerdeki bir akıntının göstergesi, aynı zamanda semptomudur. Her birimizin kendine özgü yollar izleyerek içerisinde ve karşısında hareket aldığı o şekil değiştiren Leviathan’ın hikâyesi —toplumsal cinsiyet—tam da şimdi yeni baştan anlatılmalıdır.

Prof. Dr. Susan Stryker

Trans Çalışmaları Dergisi’nin (TSQ: Transgender Studies) kurucu direktörlerinden Prof. Dr. Susan Stryker’ın tema editörlüğünü üstlendiği 10. sayımız, Kaos GL’nin düzenlediği “Karanlığın Tahakkümünden Transfeminist Eleştirinin Ufuklarına” başlıklı 9. Feminist Forum’da da Stryker’ın tartışmaya açtığı “Zeminsizlik Üzerine: Transfobik Feminizm, Toplumsal Cinsiyet İdeolojisi, Transfeminist Eleştiri” başlıklı sunuş metniyle başlıyor. Günümüzde TERF ya da Toplumsal Cinsiyete-Karşı Eleştirel Feminizm olarak bilinen transfobik feminist söylemin günümüze ulaşan tarihsel kayıtlarını ortaya çıkaran çalışmasında Stryker aynı zamanda transpire kavramı üzerinden trans oluşun potansiyellerine değiniyor.

“Siyahlığın Trans*-lığı, Trans*-lığın Siyahlığı” başlıklı makalesinde Doç. Dr. Marquis Bey, başlıktan da anlaşılacağı üzere trans*’ın nasıl siyah, siyahın da nasıl trans* olduğunu ortaya koymaya çalışırken öncelikle siyah ve trans* kavramlarını radikal bir şekilde farklı bir okumaya tabi kılıyor. Bu okuma siyah ve trans*ın poetik, yaratıcı ve para-ontolojik güçlerine odaklanıyor.

Dr. Ruth Pearce, Dr. Sonja Erikainen ve Dr. Ben Vincent tarafından ilk olarak Temmuz, 2020’de The Sociological Review’da yayımlanan “TERF Savaşları: Bir Giriş” başlıklı makale ise Trans-dışlayıcı retoriğin bir analizini sunuyor. Yazarlar bu metinde, trans haklarına karşı gelişen tepki dalgasını, trans karşıtı siyasetin siyasi manzarasını ve bunların daha eski toplumsal cinsiyet, dişilik ve kadınlık söylemleriyle ilişkisini ele alıyor. Ayrıca feminizm içinde trans olgusuna dair bilgilerin nasıl inşa edildiğini, trans dışlayıcı argümanlarda “bilim”in nasıl kullanıldığını ve bu argümanların üretildiği daha geniş ideolojik manzarayı inceliyor.

Hakemli akademik araştırma makalelerinden oluşan queer çalışmaları bölümü Dr. Özen B. Demir tarafından kaleme alınan “Kaslı Erkek ve İlaçları: Biyopolitik Öznelliğin Queer Serencâmı” isimli makaleyle başlıyor. Demir makalesinde vücut geliştirme alanında kullanılan anabolik steroid grubundaki ilaçların yan etkileri üzerinden bir cinsiyetlen(diril)me tartışması yürütüyor. Çalışmasını “sağlık ideolojisi” ve ideal beden tartışması ile biyopolitik düşünüşteki “tertibat” kavramsallaştırması çerçevesinde irdeleyen yazar bu konunun queer potansiyellerine değiniyor.

“Psikologların Queer Teoriye Yönelik Değerlendirmeleri” isimli çalışmasında Doç. Dr. Umut Şah ise, 14 psikolog ile yaptığı yarı-yapılandırılmış bireysel görüşmeler aracılığıyla psikologların queer teoriye yönelik açıklamalarını ve değerlendirmelerini inceleme konusu yaparak söylem analizi aracılığıyla psikolojinin pozitivist konumlanışından kaynaklanan direnci ortaya koyuyor.

Hakemli bölümün son yazarı olan Oğulcan Yediveren, “Foucaultcu İktidar Teknolojileri ve LGBTİ+ Karşıtlığı: Boğaziçi Protestoları Vakası” isimli makalesinde hükümet yetkililerinin Boğaziçi Protestoları’na ilişkin LGBTİ+ karşıtlığı içeren açıklamalarını veri olarak kullanarak bunları eleştirel söylem analizi yöntemiyle hükümetin geniş ölçekteki ekonomi ve cinsellik politikalarıyla ilişkilendiriyor.

Lara Özlen’in “Bizim Buralarda TERF’lere Yer Yok:” İstanbul’da Sosyal Medya Üzerinden Yapılan Tartışmalar Bağlamında Feminist-Queer İttifaklar ve Ayrışma Noktaları” başlıklı çalışmasıyla başlayan Queeresk bölümü, Ankara Queer Sanat Programı’nın ikinci dönem sanatçılarından Furkan Öztekin’in “Yol Üstünde, Yağmur Altında: Ceyhan Fırat’ın Bacak Böcek Oyunu” isimli biyografik çalışmasıyla devam ediyor.

Sergi bölümünde ve kapaklarımızda çalışmalarını bizimle paylaşan sanatçı Berk Kır’a, bu sayının çevirmenleri Ece Durmuş ve Derya Bayraktaroğlu’na, dergiye gelen makaleleri titizlikle okuyan hakemlerimize ve katkı sunan herkese sonsuz teşekkürler, keyifli okumalar.

Aylime Aslı Demir