Köy Enstitülü ruhu toplumcu bir ruhtur. Bu toplum öncelikle aileden başlayıp tüm insanlığı içine alan bir bütünlüğü işaret etmektedir. Sonra da tüm canlı, cansız, evren ve evrenleri içine alan bir bütünlüğe varmaktadır. Din ve ırk töre bilim terimleridir. Artık bunlar insansal öze dokunarak ahlak saflaştırılamaz. Çünkü insan akıl ve sevgi ile var olmuş, bilimsel düşüncesi sonucu kristalleşerek (maddeleştirdiği) estetik ve etik ahlakı yaratmıştır. Bugün doğan bir çocuğun yirmi- yirmi beş yıl sonrası için oluşturacağı yaşam biçimi sosyo-psikolojik eleklerden geçirecek olan insanlar, Anne, Baba, ve öğretmenlerdir. Geleceğin toplumu akıl ve bilimsel düşünce ile hareketlenip bu değerlerle örgülenerek evreni ortaklaşarak hayat bulacaktır.