İnsan insanın kurdu olup da insanı okuyabilir mi? Bu temel soruyu cevaplandıran Sulhi Ceylan İnsanı düşüncenin merkezine oturtuyor. Düşünce yolculuğumuz bizi hep bir  çıkış aramaya yöneltmiştir. Yahut hep bir çare için düşünce üretilmiştir. Peki düşünce saf kimliğiyle ne ifade eder? "Dert" düşünceyi saf kimliğinden ayırıp şahsileştiren  yani bir bakıma ona yeni bir kimlik kazandıran yegâne şey. İnsan dert sahibi olmakla insan olur. Asıl dert ise insanın kendini bilmesinin gerekliliğidir. Çünkü insan madde ve  manaya uzanabilir. Fizik ve metafizik insanda kendini aynı anda ifade edebilir. İnsan ise dengeyi sağlamakla yükümlüdür. İnsan olmak aynı zamanda nefis mertebelerini bir bir aşmak kendini tanımak ve tanıdıkça hayrete düşmektir. Efendimiz (s.a.v)
"Rabbim! Hayretimi artır!" buyurmuş. Asıl dert bu hayrete ulaşmak için çabalamak kısacası... "İnsanı Okumak" İnsan insanın derdine düştükçe tanır ve okuyabilir tezinin  en açık örneği.