Farklı hukuk ve ekonomik sistemler arasında gerçekleştirilen dış ticaret faaliyetleri, her ne kadar serbest ticaret politikaları ekseninde gelişse de mutlak surette yasallık denetiminden geçirilmesi gerekmektedir. Devlet adına yapılan bu kontrol ve denetim işlemleri gümrük idareleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Gümrük idarelerince yürütülen denetim faaliyetleri, mülkiyet haklarının, toplum sağlığının ve yerli üreticinin korunması, haksız rekabetin önlenmesi ile optimal vergilendirmenin gerçekleştirilmesine kadar uzanan geniş bir alanı kapsamaktadır. Bu kadar geniş bir alanda yürütülen denetim faaliyetlerini gümrük işlemleri olarak tanımlamak mümkündür. Gümrük işlem süreci, eşya ve ticari faaliyet hakkında bilgilerin gümrük idaresine verilmesiyle başlar ve gümrük yükümlülüklerinin tümüyle karşılanmasına kadar devam eder. Bu süreçte gerçekleştirilen gümrük işlemleri; bilgilendirme, denetim, tespit, önleme ve vergilendirme olarak gruplandırılabilir.

Bu işlem grupları çalışmada, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu ve Yönetmeliği ile ilgili mevzuat düzenlemeleri bağlamında, sistematik biçimde ele alınmıştır. Bu çerçevede, eşyayı gümrük idareleri ile buluşturan özet beyan, sunum ve gümrük beyan işlemleriyle, eşyanın gümrük işlemlerine konu edilme amacına göre farklı gümrük yükümlülükleri doğuran, gümrük rejimler,* açıklanmıştır. Ayrıca, gümrük işlemleri kapsamındaki denetim, tespit ve önleme faaliyetleri ile gümrük işlemlerinin vergilendirilmesine ilişkin konulara yer verilmiştir. Gümrük vergileri; vergileme süreci ve tekniği açısından oldukça karmaşık bir yapıya sahip olup, uzmanlık gerektiren bir alanda Bu özelliği nedeniyle gümrük vergilerine ilişkin vergileme süreci ve tekniği ayrıntılı biçimde ele alınmıştır.