Çalışmamızda şer‘î illetin farklı tanım ve tasavvurlarından kaynaklanan usul-i fıkıh’taki ta‘lîl tartışmaları iki ana başlık altında ele alınmaktadır. Bunlardan biri, kavramsallaşma öncesi dönemde ta‘lîl. Diğeri kavramsallaşma sonrası dönemde ta‘lîl. İlk başlık altında sahâbe, tabiîn ve dört mezheb imamının hikmetle/ maslahatla ta‘lîl anlayışları ve bunlara ilişkin bazı uygulama ve örnekler irdelenmektedir. Diğer başlık altında ise asıl konumuzu oluşturan gâî-usûlî ta‘lîle ilişkin usulcüler tarafından benimsenen başlıca görüşler incelenmektedir.