Hicrî 4. Asır Usûlcülerinin Âm Lafızlarla İlgili Yaklaşımlarının Tahlili
(Cessâs, Bâkıllânî ve Kâdî Abdülcebbâr Mukayesesi)

Cessâs, Bâkıllânî ve Kâdî Abdülcebbâr, ömürlerinin İlmî bakımdan en verimli dönemlerini hicri 4. asırda Bağdat şehrinde geçirmişlerdir. İmam Şafiî istisna edilirse günümüze ulaşan en eski fıkıh usulü eserleri sözü geçen bu alimlere aittir ve her biri neredeyse fıkıh usûlü ilminin bütün konularını ayrıntılı bir şekilde içeren hacimli eserler vermişlerdir. İlaveten bu üç âlim konuları fıkıh usûlü ve kelâm ilişkisi çerçevesinde ele almaları yönüyle dikkat çekmektedirler. Onların eserlerinde fıkıh usûlü ve kelâm ilişkisi çerçevesinde işledikleri konulardan biri şüphesiz âm lafızlar bahsidir. Bu üç usûlcünün farklı itikadî ve fıkhî mezheplerin müntesibi bulunmaları, âm lafızlarla ilgili meseleleri oldukça hararetli bir tartışma ortamında ele almalarıyla sonuçlanmıştır. Ayrıca onlar, İlmî faaliyetlerini çeşitli etnik grupların ve farklı mezheplerin beraberce yaşadığı bir coğrafyada sürdüren âlimler olarak sadece kendi görüşlerini temellendirmekle kalmamışlar, aynı anda herkes tarafından kabul edilebilecek bir din anlayışı sunabilme çabasına da girişmişlerdir. İşte bu çalışmada Cessâs, Bâkıllânî ve Kâdî Abdülcebbâr’ın âm lafızlarla ilgili görüşleri, sözü edilen bakış açısıyla mukayese edilmiş