Bu halk romanı Azerbaycan Gence ve Karabağ Türkmenlerinin Safevilerin en ünlü hükümdarı Şah Abbas II. ye başkaldıran Eşkıya Deli Murat ile Oğlu Eşref’in hikâyesidir. Köroğlu ve Rüstem-i Zal’in benzeri bir yiğit olan Eşkıya Deli Murat, Şah Abbas’ı dize getirirken, Eşref Saatinde doğan Murat’ın oğlu Eşref; pir elinden bade içip Şiraz Han’ının kızı Zühre’ye âşık olmuştur. Fakat Gence ‘den Kandahar’a, Şah Abbas ve On iki Han, Eşref ile Zühre’nin karşısına dizilmiştir. Tek umudu Allah olan âşıkların tek kuvveti Şahlara diz çöktürecek Eşkıya Deli Murat’tır.

Dede Korkut’tan sonra ki en görkemli üsluba sahip olan hikâyemiz ilk kez bu kitap ile gün yüzüne çıkmaktadır. Özgün konusuna rağmen diğer hikâyeler ile de ortak noktalar taşıyan bu halk hikâyemiz hem kahramanlık; hem de aşk konusunu işleyen yapısıyla; antik Yunan ve İran esatirlerinden de bazı izleri taşır.

Şah Abbas zamanındaki Azerbaycan, İran ve Kandahar’a kadar uzanan bir coğrafyada geçen hikâye, devre ait tarihi pek çok izleri de taşır.

Hikâye, içerdiği; astrolojik, mitolojik, menkıbevi, kültürel ve tarihi pek çok unsurla çok zengin bir materyal dökümü de sunmaktadır. Bu çalışmada hikâyenin tam metni verilmiş, varyantları ve özetlerinden de söz edilmiş, diğer hikâyelerimizle karşılaştırmalı mukayesesi yapılmış, Hikâye, dil, üslup, yapısı, tarihi, astrolojik, mitolojik, menkıbevi, kültürel ve içerdiği tüm materyalleri yönünden de irdelenmiştir.

Günümüzde Ermeni işgali altında olan Karabağ’ın yiğidi Eşkıya Murat’ın yiğitliği ve oğlu Eşref’in muhteşem aşkını anlatan bu hikâyemiz Azerbaycan ve Türkiye’de, çok çok sevilecektir.