İnsandaki enaniyetin hikmetini ve zerrelerdeki devamlı değişmelerin tılsımını keşfediyor. Zerrelerin harekâtını o derece hikmetli ve muntazam gösteriyor ki; o umum zerreler, Sultan-ı Ezelî’nin muhteşem ve muazzam bir ordusu ve muti ve musahhar memurları olduğunu kat’i delillerle isbat eder.

Bu risale, akılları hayrette bırakan ve feylesofları sersemleştiren “Kainat tılsımı”nın üç muammasından ikinci muammasını halletmiştir.