Embriyoloji öğrenilmesi ve öğretilmesi zor olan bir bilim alanıdır. Öğrenciliğim ve akademisyenliğim sırasında konuları kavrayabilmek ve aklımda tutabilmek için yoğun çaba sarf ettiğimi itiraf etmek zorundayım. Hocalığım sürecinde öğrencilerimin de aynı sıkıntıyı yaşadıklarını gözlemledim. Bu durumun temel sebeplerinden biri, bir canlının gelişim sürecinde yaşanan olayların ve bu olayları şekillendiren mekanizmaların kafa karıştırıcı olmasıdır. Bir diğer temel sorun ise Türkçe kaleme alınmış orijinal kaynak yetersizliğidir. Tercüme edilmiş kaynakların dili zaman zaman anlama zorluğuna yol açmaktadır. Embriyoloji kitaplarının bazıları moleküler mekanizmaları çok detaylı olarak açıkladığı için özellikle lisans eğitimini sürdüren öğrencilere ağır gelmektedir.

Yukarıda belirtilen gerçekler doğrultusunda Genel Embriyoloji ağırlıklı olan, yine de Özel Embriyolojinin konularına kısa kısa yer verdiğim ilk Embriyoloji kitabımı 2017 yılında çıkardım. Özel Embriyolojinin alanını ihlal eden Genel Embriyoloji kitabı olarak değerlendirdiğim bu eser oldukça ilgi gördü. Sanırım pek çok öğrencinin ve akademisyenin bilgilerini tazelemesini ve yeni bilgiler edinmesini sağladı. İlk kitabımın önsözünde söz verdiğim gibi sistemlerin gelişimini daha detaylı olarak ele aldığım bu ikinci kitabımı hazırlamış olmanın heyecanını yaşıyorum. Bu kitapta ilk kitabımda çizdiğim şekillerin çoğunu yeniledim, çok sayıda yeni şekil, resim ve tablo ekledim. Genel olarak kitaplarda ana bölüm olarak yer almayan ‘Lenfoid Sistemin Gelişimi’, ‘Endokrin Sistemin Gelişimi’ gibi bölümler hazırlayarak konuların daha derli toplu olmasını sağladım. Bu eserim ikinci baskı olarak hazırlanan pek çok araştırmacının Embriyoloji alanında bilmesi gereken her şeyi içermektedir. Kitap basit bir derleme niteliğinde değildir. Klasik kitaplarda yer almayan, yeni çalışmalardan elde edilen pek çok bilgiyi ve bu bilgilerle ilgili yorumlarımı da içermektedir. Bu kitabımda da kullandığım resimler orjinaldir, şekiller tarafımdan çizilmiştir, başka kaynaklardan alınmamıştır.

İlk kitabımdan yararlanan öğrencilerimin ve bilim insanlarının geri bildirimleri doğrultusunda yenileyerek, genişleterek ve geliştirerek hazırladığım bu kitabımın da diğer kitaplarım gibi lisans ve lisansüstü öğrencileri için, akademik yaşamda bilgi birikimini artırmakta olan bilim insanları için faydalı olmasını ümit etmekteyim.
 
Prof. Dr. Mukaddes EŞREFOĞLU
Bezmialem Vakıf Üniversitesi, İstanbul, 2021