“Proletarya kültürü havadan inmez. Kapitalist, toprak sahibi ve bürokratik toplumun boyunduruğu altında insanoğlunun biriktiregeldiği bilginin mantıki bir gelişmesi olmalıdır.” Bu nedenle, sosyalist eğitim örnekleri, kapitalist sistem içerisinde ortaya çıkıp şekillenecektir. Tolstoy’un belirttiği gibi, “Hayatı yaratan halkın kendisidir.” Halk, sağlıklı değerlendirmeler yapabileceği bilimsel yöntemler kullanarak ve toplumda önemli değişimlerin önünü açan köy enstitüleri gibi deneyimlerden de yararlanarak bilgi ve kültür seviyesini yükseltebilir, kendi eğitim anlayışını geliştirebilir.

Diyalektik yaklaşımı temele alan bilimsel eğitimin temel amacı, toplumsal düzeni eleştirel bir gözle değerlendirerek onu daha yaşanılır hale getirmek ve Thomas More’un “Utopia” adlı eserinde dile getirdiği gibi “haklı ve eşit bir düzende”, insanların daha mutlu, “uslu, uygar ve kibar” insanlar olmasını sağlama yollarını aramak olacaktır. Sosyalist eğitim sisteminin temelleri ancak bu yöntemle, eşitlikçi alternatif örnekler ve daha iyiye yönelik deneyimlerle atılabilir. İnsani değerler ve sevgiyi temel alan, baskı ve sömürüden uzak, insanın tüm yeteneklerini geliştirebileceği eşit, özgür ve demokratik bir eğitim ortamı, mutlu bir toplumun olmazsa olmazıdır.

Cevat Bayrak