Kaşgarlı Mahmut`un 11. yüzyılda Türk coğrafyasını gezerek derlediği; Türk Milleti, dili ve kültürü için bin yılların ötesinde bir hükümle paha biçilmez bir hazine olarak sonraki nesillere miras kalan eseri Divanu Lugati`t-Türk`e aldığı savlar, çeşitli yönleriyle, Türk insanının yeryüzünde var oluşu boyunca edindiği coğrafya, doğa, toplum, dünya ve evren bilgisinin, kendine has algı, kavrayış ve ifade tarzıyla şekillenmiş kültürel yorumlarını barındıran içerikleri ile Türk idrak ve belleğinin de bir tür yansımasıdır, aslında. Bu yönüyle Divanu Lugati`t-Türk`teki savlar, bize, doğrudan veya dolaylı olarak dönemin Türk idrak ve belleğinin varlık alemini nasıl yorumlayıp kavramlaştırdığını, bu kavramlaştırmadaki tarz ve tercihleri ile bunları yönlendiren kültürel kavrayışa ait bir takım izleri de sunar.

Bu eser, Divanu Lugati`t-Türk`teki savlar aracılığıyla Türk idrak ve belleğinin algı, kavrayış ve yorumlama, bir diğer deyişle kültürel kavramlaştırma biçimlerinin işte bu izlerini ve dönemin Türk insanının varlık alemini kavramlaştırma tarz ve tercihleri ile bunları yönlendiren birikimlerini irdeleme çabası olarak karşımıza çıkar.