Ertuğrul Faciası
Temmuz 1889’da İstanbul’dan ayrılan Osmanlı denizcileri, yol üzerinde uğradıkları her limanda coşkuyla ve heye-canla karşılandıktan sonra, 7 Haziran 1890’da nihayet Japonya’ya ulaştılar. Üç aylık Japonya temasları da son derece mutluluk vericiydi. Ne var ki, dönüş yolunda büyük bir trajedi yaşandı: Ertuğrul Fırkateyni, 16 Eylül 1890’da Japonya’nın güneyindeki Kuşimoto kasabası açıklarında kayalıklara çarparak battı, 550’den fazla Osmanlı denizci-si hayatını kaybetti.
Derin Tarih olarak bu ay Ertuğrul Faciası’nı gündemimize taşırken, uzaklara mahzun bir selam gönderiyor ve kaza-da ebediyete intikal eden Osmanlı askerlerini rahmetle anıyoruz.

“Ertuğrul Faciası” dosyamızda Prof. Dr. Ali Merthan Dündar, Türk-Japon ilişkileri ekseninde Ertuğrul faciasına dair merak edilen soruları cevaplarken, Japon Türkolog Nobuo Misawa, Ertuğrul Fırkateyni mürettebatının resepsi-yon kayıtlarında ulaştığı önemli bulguları Derin Tarih okurlarıyla paylaştı. Engin Çağdaş Bulut, Ertuğrul Fırkateyni faciasında hayatını kaybeden 82 Trabzonlu şehidin şehadete giden sürecini kaleme alırken, Fatma Türk Toksoy, Ertuğrul Fırkateyni olayında Osmanlı’yı itibarsızlaştırma çabası güden ve bu doğrultuda asılsız haberler yapan gaze-telerin küpürlerinden örnekler sundu. 

“Ertuğrul Faciası” dosya konusu haricinde ise Prof. Dr. İsmail Kara, Cumhuriyet’in ilk dönemlerinde birbirlerinden uzaklaştırılan Türklük ve Müslümanlık kavramlarının serencamını kaleme alırken, Prof. Dr. İsmail Güleç, edebiya-tı tarihle buluşturan bir sanat olan tarih düşürmenin ilk örneklerini gündeme taşıdı. Prof. Dr. Kahraman Şakul, Os-manlı merkez siyasetinde öne çıkan en önemli iki aile olan Köprülü ve Çandarlı sülalelerinin Osmanlı tarihine nasıl izler bıraktığına dikkat çekerken, Dr. Ahmet Uçar, “Vakıf arazileri misyonerlere nasıl satıldı?” sorusunu cevapladı. Dr. Rıza Kurtuluş, Sâsânîlerden Pehlevîlere Zerdüştîlerin fırtınalı tarihine ışık tutarken, Enver Beşinci Osmanlı’da okula başlama yaşına gelen çocuklar için düzenlenen bir yürüyüş olan ve “Âmin Alayı” olarak adlandırılan bu ka-dim geleneğin detaylarını belgeler ve fotoğraflar eşliğinde kaleme aldı. İbrahim Furkan Özdemir, Gerizm Dağı’nın eteklerine kurulu olan kadim Filistin şehri Nablus’un tarihini yazarken, Osman Atasoy, Kurucu İdeolojinin tarihe ba-kış açısını şekillendiren tarih kitaplarının materyalist kaynaklarını değerlendirdi. Arif Emre Gündüz, 1526’dan 1686’ya kadar Osmanlı hakimiyetinde kalan Budin şehrinin nasıl fethedildiğini ve nasıl elden çıktığı-nı kaleme alırken, Deniz Çıkılı, İngiliz Doğu Hindistan Şirketi’nin Hint Alt Kıtası’ndaki varlığını sağ-lamlaştırmak için yirminci yüzyılın ikinci yarısında bünyesine kattığı yerlerden biri olan Bombay’ın II. Charles’a nasıl çeyiz olarak verildiğini yazdı. Şeyma Üstün, burun kıvırıp, işe yaramaz addettiği-miz atıklar olan çöplerin aslında sosyal statümüzü, alışkanlıklarımızı ve temayüllerimizi aşikâr eden sosyolojik bir veri kaynağı olduğuna dikkat çekerken, Mehmet Erken Cumhuriyet’in ilk yıllarında caminin toplumsal hayattaki önemine ve 90’lı yıllarda bu mekânların geçmişle bugün arasında köprü vazifesi üstlendiğine değindi. Mehmet Önder, “Türk Sineması İslâm’a ve dindar insana karşı neden ön yargılı?” sorusunu yanıtlarken,  Mustafa Akar’dan, Sadık Albayrak’ın Son Devir Osmanlı Ulema-sı isimli kitabının 9 Cilde Ulaştığının müjdesini aldık. Oktay Türkoğlu ile İstanbul’un en meşhur yo-kuşlarından biri olan Serencebey yokuşunu, Canan Aytaş ile Prizren ve Makedon’ya sokaklarını adımladık. 
Derin Tarih ek olarak bu ay, Ertuğrul Fırkateyni faciasından sağ kurtulan Çarkçı Yüzbaşı Mehmed Ali’nin hatırala-rından oluşan Ertuğrul’un Müheyyic Macerası adlı kitabı bütün okurlarına armağan ediyor.
Tarih Okuyan Şaşırmaz