Cumhuriyet öncesi maârif yalnız Diyar bekir`de değil, belki bütün şehirlerde incelenmesi gereken bir konudur.Osmanlının her şehrinde olduğu gibi, Diyarbekir`de de adeta bir çıkmaz ile karşı karşıya gelen eğitim ve öğretim sistemi, esasen Tanzimat`tan sonra yeni bir atılıma geçmiş, ancak asıl önemini 2.Abdülhamid döneminde hissettirmiştir. Bu çalışmada yalnız Diyarbekir şehirinin içi ele alınmıştır.Ayrıca imkanlar ölçüsünde esere Osmanlı arşiv belgeleriyle açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Eser iyi incelendiğinde Diyarbekir gibi payitahta çok uzak bir taşra kentinde bile çok kısa sayılabilecek bir zamanda verilen eğitim ve öğretim ile neler yapılabileceği anlaşılacaktır...