Yayın hayatına 1946 yılında başlayan Markopaşa, tek parti döneminin en önemli muhalefet odaklarından biridir. Sadece mizah değil, Aziz Nesin’in deyimiyle, *bir kavga gazetesidir.* Defalarca kapatılıp farklı adlarla tekrar açılırken, kadrosunda yer alan Aziz Nesin, Sabahattin Ali, Halûk Yetiş, Mustafa Mim Uykusuz, Rıfat Ilgaz gibi isimler soruşturmalara uğrar, hapis ve sürgün cezalarıyla yüz yüze gelirler.

Amerika’nın ekonomik ve dolayısıyla politik etkisini, Türkiye üzerinde yeni göstermeye başladığı günlerdir. Mizah yoluyla muhalefetin yetersiz kaldığını düşünen Aziz Nesin, o günkü araçları Marshall Planı ve Truman Doktrini olan ‘modern emperyalizm’e karşı Nereye Gidiyoruz? kitapçığını kaleme alır. Kitapçık henüz basılmadan, Nesin tutuklanır. Markopaşa muhalefetinin bedelini ödeyecektir. Ceza yasasından madde uydurulur, matbaa işçilerinden sahte tanık yaratılır. Nesin, kimsenin okumadığı bir kitapçık yüzünden ilkin hapse, sonra da Bursa’ya sürgüne gönderilir. Nesin’in sürgünden döndüğü günlerde, Sabahattin Ali faili meçhul bir cinayete kurban gidecektir. Ne hapis ne de sürgün Nesin’i yıldırır. Sürgün günlerinde yazdığı ‘‘Bursanâme’’de, küçükten büyüğe tüm iktidar odaklarını eleştirmekten geri durmadığı görülür. İnsanların konuşmaktan bile korktuğu, ağır bir yalnızlık ve yoksulluk içindeki yazar, mizahtan ve muhalefetten vazgeçmeyecektir.

Yazılmamış Özyaşamöyküsü’ne yeni bir kitap eklemenin heyecanıyla...

- Esin Pervane / Salih Bora