Artamonov Ailesi, Gorki`nin yapıtları arasında en etkileyici ve en dramatik olanıdır. Bu kitapta Rusya`daki orta sınıfların Devrim öncesi onyıllardaki trajik başarısızlığı yoğunlaştırılmış biçimde, kumaş üretimiyle uğraşan bir ailenin küçücük dünyasında görüldüğü şekliyle aktarılmaktadır. Bu, Gorki`nin karakter yaratma gücünü ve ilk öykülerinde bütün dünyayı ustalıkla düzenleme yeteneğini en iyi sergileyen eseridir. Mizahla trajediyi, şiddetle acımayı, çoşkunlukla içedönüklüğü eşsiz biçimde harmanlayan Gorki, burada şimdiye dek hiç ele almadığı büyük ve haraketli bir temadan yararlanmıştır. Sanki Sovyetlerin zaferi, Gorki`nin kitapları arasında başyapıt olan bu romanın ortaya çıkması işaretini vermiş gibidir. 1925 yılında, yabancı bir ülkede olmanın getirdiği uzaklıktan geriye baktığında, 1917`de sona eren bir çağı, daha eksiksiz bir anlayışla görebilmiştir. Artamonovların yükselişi ve düşüşü, deyiş yerindeyse, tarihin büyük bir çağının ötesinden gözlemlenerek anlatılmaktadır. ALAN HODGE