Prof. Dr. Mehmet Saray, Ana Hatlarıyla Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Sorunları ve Çözüm Yolları adlı eseriyle ülkemizin başlıca sorunlarından biri olan Doğu Sorunu’nu mercek altına almakta ve sorunun çözümüne ilişkin olarak tespit ettiği çeşitli çözüm yollarını kamuoyunun ilgisine sunmaktadır. "Çözüm için söylenecek çok söz olmakla birlikte şu gerçekçi programın uygulanması yeterli olacaktır. Atatürk, Cumhuriyet’i kurduktan sonra bu ülke halkının cehaletten ve fakirlikten kurtulması için büyük mücadele vermişti. Aynı mücadelenin, günün şartlarına göre, bölgede ciddi bir şekilde uygulanması halinde orada yaşayan insanlarımızın dertleri büyük ölçüde halledilecektir. Biraz gecikmiş olsa da devlet, bölgedeki feodal yapıyı, yani Ağalık ve Şeyhlik sistemini ortadan kaldırmalıdır. Hem bölgede, hem de Türkiye çapında bir eğitim seferberliği ilan edip okuma yazma bilmeyen insan bırakmamalıdır. Meslek sahibi olmayan insanlara bir meslek öğretmeli ve onların iş kurmalarına yardımcı olmalıdır. Bölgede ve ülke çapında nüfus programlaması uygulanmalı, birden fazla kadınla yaşayanlara ağır ceza verilmelidir. Devletin resmi dili olan Türkçe herkese iyi öğretilmeli, anadili Türkçe olmayan vatandaşlara da anadillerini unutmamaları için ‘Kardeş Diller’ adı altında resmi kurs veya dil öğretim merkezleri açılmalıdır."