Kitâbu’l-Hamkâ ve’l Mugaffelîn (Ahmak ve Dalgınlar Kitabı), ahmak ve dalgın insanların komik hikâyelerini anlatarak aptallığı hicveden bir eserdir. İbnü’l-Cevzî gibi ilmin pek çok dalında önemli eserler vermiş bir âlimin, bir fıkra kitabı yazmış olması, eski âlimlerin ilim halkalarında fıkra ve kıssalarla öğrencilerini dinlendirme geleneğinin bir parçası olarak kabul edilebilir.

İbnü’l-Cevzî kitabında akıllı insanların bile ahmakça davranışlar sergileyebileceğini ortaya koymaya çalışmış, yöneticiler, hakimler, ilim adamları gibi toplumun farklı kesimlerinden insanların ahmakça davranışlarından örnekler vermiştir.

Her ne kadar Abbasi dönemi toplumunun çeşitli yönlerini yansıtsa da, insanların zaman ve mekânla değişmeyen temel nitelikleri dolayısıyla bu eserin günümüze bakan pek çok yönünü görmek mümkündür.